اتوکلاو چیست | اتوکلاو آزمایشگاهی | اتوکلاو چگونه کار می کند

در ابتدا استفاده از بخار دنیس پاپین، مهندس و فیزیکدان بریتانیایی در سال ۱۶۷۹ هضم کننده بخار خود (اجاق فشار) را اختراع کرد، محفظه ای با درب محکم که بخار را محدود کرده و فشار را بالامی برد. او با اینکه نمی دانست اتوکلاو چیست، اما ایده او در ساخت اتوکلاو تاثیر داشته است.

بعد تر دکتر چارلز چمبرلند در سال ۱۸۷۹ موفق به اختراع دستگاهی شد که با استفاده از بخار در یک فضای محصور به منظور جلوگیری از بیماری به کار برده شد. این دستگاه به اتوکلاو معروف شده است.

با این که اصول و روش های عقیم سازی از آن زمان تا کنون تغییر نکرده ااست، لاکن فناوری ساخت اتوکلاو، شیوه های نظارت، کیفی ساز، فرایند عقیم سازی و … در این صنعت پیشرفت زیادی کرده است.

مزایای استیلیزاسیون بخار

• استریلیزاسیون بخار غیر سمی است.
• بخار گرما و انرژی را به خوبی منتقل می کند. همچنین تبادل انرژی بخار با اجسام سردتر بسیار بیشتر از هوای گرم است.
• انرژی بخار در ۱۰۰ درجه سانتی گراد، هفت برابر بیشتر از انرژی آب در ۱۰۰ درجه سانتی گراد است.
• ذرات ریز بخار قادر هستند در خلل و فرج وسایل و لوازم نفوذ کرده ان ها  را استریل نمایند.
• به لحاظ قیمت ارزان و مقرون به صرفه است.
• به سرعت میکروبیسیل، اسپوریکدال است.
• به سرعت گرم می شود و در بافت نفوذ می کند.
• برای استریل کردن اندازه، شکل و وسایل مختلف مناسب است.
• کلیه مواد اعم از مایعات، جامدات، حفره ها، مواد جراحی و ابزارهای آزمایشگاهی با اشکال و اندازه های مختلف را عقیم می کند.
• برای فعالیت های علمی، آزمایشگاهی، درمانی و صنعتی مناسب است.

کاربرد اتوکلاو

اتوکلاوهای عقیم سازی به طور گسترده ای در میکروبیولوژی، پزشکی، پودیاتری، خالکوبی، سوراخ کردن بدن، صنایع غذایی، دامپزشکی، میکولوژی، خانه های تشییع جنازه، دندانپزشکی، و ساخت پروتز استفاده می شود. آنها از نظر اندازه و عملکرد بسته به رسانه ها متفاوت هستند تا عقیم شوند.

در مقاله « اتو کلاو چیست؟» هدف گذاری سایت تستا بر اتوکلاو آزمایشگاهی است.

اصل اتوکلاو (اتوکلاوینگ)

اصل اساسی عقیم سازی اتوکلاو این است که هر جسم را در معرض تماس مستقیم با بخار در دما و فشار مورد نیاز برای زمان مشخص قرار دهد.

بخار اشباع تحت فشار (اتوکلاو) موثرترین و مطمئن ترین وسیله برای ضدعفونی/استریل کردن مواد و ضایعات آزمایشگاهی است. این به این دلیل است که، پس از قرار دادن در اتوکلاو، اقلام تحت درمان را نمی توان تا زمانی که سیستم چرخه را کامل کرده و فشار و دمای داخل محفظه به سطح ایمن بازگردد، خارج کرد.

اتوکلاوها باید بتوانند طیف وسیعی از مواد و انواع مختلفی از بارها را پردازش کنند که عموماً به چرخه های عملیاتی متفاوتی نیاز دارند (مثلاً بارهای متخلخل، سیالات، مواد پیچیده شده). چرخه های مختلفی برای مواد جامد و مایع وجود دارد. در فرآیند ارزیابی ریسک، اتوکلاوها باید بر اساس معیارهای تعریف شده توسط کاربر مانند کاربرد مورد نظر، نوع و مقدار زباله انتخاب شوند.

عوامل مؤثر در استریلیزاسیون

در استریلیزاسیون توسط بخار ۴ عامل مهم بخار، فشار، دما، و زمان تاثیرگذار هستند.

1. بخار ایده آل برای عقیم سازی بخار اشباع خشک و آب مقید است.
2. فشار به عنوان وسیله ای برای رسیدن به دماهای بالا لازم برای کشتن سریع میکروارگانیسم ها عمل می کند.
3. دماهای خاصی باید برای اطمینان از فعالیت میکروبیسیل به دست آورد. دو دمای معمول استریلیزاسیون بخار ۱۲۱ درجه سانتی گراد (۲۵۰ درجه فارنهایت) و ۱۳۲ درجه سانتی گراد (۲۷۰ درجه فارنهایت) است.
4. این دماها باید برای حداقل زمان برای کشتن میکروارگانیسم ها حفظ شوند. زمان عقیم سازی بسته به نوع آیتم (به عنوان مثال، فلز در مقابل لاستیک، پلاستیک)، چه آیتم پیچیده شده و چه پیچیده نشده، و نوع عقیم کننده متفاوت است.