آزمایش CBC | آزمایش سی بی سی | شمارش کامل خون

آزمایش CBC چیست؟

blood count

آزمایش CBC یا شمارش کامل خون، روشی است که تعداد گلبول های قرمز و گلبول های سفید (لکوسیت ها) را در حجم معینی از خون تعیین می کند. این قرائت ها بسته به جنس، سن، وضعیت فیزیولوژیکی و سلامت عمومی متفاوت است.

خون وظایف متعددی دارد که عبارتند از: انتقال اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها، انتقال گلبول‌های سفید و آنتی‌بادی‌ها برای مبارزه با عفونت، تشکیل لخته‌های خون برای جلوگیری از خونریزی، و حمل مواد زائد به کبد و کلیه‌ها که به تصفیه و تمیز کردن خون کمک می‌کند.

خون و مشخصات آن

تقریباً هفت تا هشت درصد وزن بدن شما خون است. یعنی فردی که ۷۰ کیلوگرم وزن دارد، تقریباً ۵ تا ۵.۵ لیتر خون دارد.

خون دارای چهار جزء اصلی است. جزء اصلی (۶۰ درصد) مایعی به نام پلاسما است که از آب، چربی، پروتئین، قند و نمک تشکیل شده است. سلول‌های خونی ۴۰ درصد دیگر را تشکیل می دهند و عبارتند از:

گلبول‌های قرمز خون: هر گلبول قرمز حاوی هموگلوبین است، پروتئینی که اکسیژن را حمل می‌کند. هموگلوبین حاوی آهن است که برای حمل اکسیژن در بدن مهم است. در خون یک فرد عادی به طور متوسط ۵۰۰۰۰۰۰ سلول گلبول قرمز در هیر میلی لیتر مکعب وجود دارد.

گلبول‌های سفید:  که در مجموع به‌عنوان لکوسیت شناخته می‌شوند. اینها سلول‌های سیستم ایمنی هستند که با عفونت مبارزه می‌کنند. انواع مختلف گلبول‌های سفید شامل لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها، مونوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها و بازوفیل‌ها هستند. در خون یک فرد عادی به طور متوسط حاوی ۷۰۰۰ سلول گلبول سفید در هر میلی‌لیتر مکعب است.

درصد انواع گلبول‌های سفید: حدود ۵۵ درصد نوتروفیل، ۳۰ درصد لنفوسیت و درصد کمی ائوزینوفیل، بازوفیل و مونوسیت است.

پلاکت: به لخته‌شدن خون برای توقف خونریزی کمک می‌کند.

آزمایش CBC

چرا آزمایش CBC

آزمایش شمارش کامل خون (آزمایش CBC) به بررسی ناهنجاری‌هایی در خون شما می‌پردازد، مانند تعداد غیرعادی بالا یا پایین سلول‌های خون. آزمایش سی بی سی خون رایج می‌تواند به تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک کند. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای کمک به تعیین علت ناهنجاری ترتیب دهد. مواردی که با آزمایش سی بی سی مشخص می‌گردد عبارت‌اند از:

1. تعداد کل گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را در نمونه می‌شمارد.
2. نسبت گلبول‌های قرمز به پلاسما را تعیین می‌کند (“هماتوکریت” یا “حجم سلول‌های بسته”).
3. تعداد هر یک از زیرمجموعه‌های سلول سفید را تعیین می‌کند.
4. میانگین سطح هموگلوبین را در گلبول‌های قرمز تعیین می‌کند (میانگین هموگلوبین سلولی).
5. اندازه متوسط ​​گلبول‌های قرمز (میانگین حجم سلول).
6. در صورت نیاز، سلول‌های خونی را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند (اسمیر خون/فیلم).
7. ناهنجاری در شمارش کامل خون.

ناهنجاری‌های خونی

نتایج یک شمارش کامل خون با نمودارهایی مقایسه می‌شود که محدوده طبیعی اعداد و نسبت‌ها را برای هر نوع سلول خونی فهرست می‌کنند. نتیجه بالاتر یا کمتر از محدوده طبیعی ممکن است نشان‌دهنده یک ناهنجاری باشد. ناهنجاری‌های نمونه خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

گلبول‌های قرمز و هموگلوبین: سطوح پایین (کم‌خونی) ممکن است نشان‌دهنده کمبود آهن در رژیم غذایی، ازدست‌دادن خون یا برخی بیماری‌های مزمن (مانند بیماری کلیوی) باشد. سطوح بالا (پلی سیتمی) ممکن است نشان‌دهنده پلی سیتمی ورا، بیماری کلیوی، بیماری مزمن ریوی یا تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از زندگی در مناطق مرتفع باشد.

نسبت گلبول قرمز به پلاسما:

نسبت کمتر از حد طبیعی گلبول‌های قرمز به پلاسما نشان می‌دهد که فرد ممکن است کم‌خونی داشته باشد. یافته متضاد نشان می‌دهد که ممکن است فرد دچار کم‌آبی شده یا گلبول‌های قرمز زیادی داشته باشد (پلی سیتمی)

گلبول‌های سفید:

سطوح پایین (لکوپنی) ممکن است نشان دهد که فرد مبتلا به عفونت ویروسی، بیماری مغز استخوان است یا در معرض شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی قرار گرفته است. سطوح بالا (لکوسیتوز) ممکن است نشان‌دهنده عفونت باکتریایی، یک بیماری التهابی یا بیماری مغز استخوان باشد

پلاکت:

سطوح پایین (ترومبوسیتوپنی) ممکن است نتیجه مصرف برخی داروها، عفونت ویروسی، اختلالات مغز استخوان یا یک اختلال خودایمنی باشد. سطوح بالا (ترومبوسیتمی) ممکن است نشان‌دهنده وجود یک بیماری مغز استخوان یا یک وضعیت التهابی باشد.

شمارش کامل خون: شامل گلبول های قرمز، انواع گلبول های سفید و پلاکت

آمادگی برای آزمایش CBC

پزشک، پرستار یا تکنسین با استفاده از سوزنی که در رگ دست یا در ناحیه آرنج شما قرار داده شده، از شما نمونه خون می گیرد. نمونه خون در داخل یک ویال مخصوص جمع آوری می شود که حاوی یک ماده شیمیایی برای جلوگیری از لخته شدن خون است و در آخر نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود که می توان به صورت دستی و دستگاهی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

لکه خون

“اسمیر خون” زمانی است که یک‌لایه نازک از نمونه خون شما زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اسمیر خون می‌تواند نشان دهد:

• • طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله اختلالات گلبول قرمز (مانند کم‌خونی داسی شکل)
  • وجود انگل‌های منتقله از طریق خون مانند مالاریا
  • یک اختلال گلبول سفید مانند لنفوم یا لوسمی.

خطا در شمارش کامل خون

آزمایش شمارش کامل خون غیر قابل اشتباه نیست و گاهی اوقات خطاهایی رخ می‌دهد که لازم به تکرار آزمایش است. خطاها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• • خرابی تجهیزات – به‌عنوان‌مثال، لخته‌شدن خون در ویال
  • برچسب‌زدن نادرست نمونه.
  • استفاده نادرست از نمونه – به‌عنوان‌مثال نمونه در آفتاب رها می‌شود و خراب می‌شود.
  • آلودگی نمونه.
  • الکل در خون.

در صورتی که علاقه مند هستید با روش شماره سلول های خونی به روشی دستی آشنا شوید، پیشنهاد می گردد مقاله مفصلی که در این رابطه در تستا منتشر شده است را مطالعه نمایید. جهت مطالعه لطفاً بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

مقاله: «آزمایش CBC دستی»

چه زمانی CBC تجویزمی‌گردد؟

شمارش کامل خون یک آزمایش سی بی سی خون رایج است که به دلایل زیادی انجام می‌شود:

بررسی سلامت کلی: شمارش کامل خون می‌تواند بخشی از یک معاینه پزشکی برای بررسی سلامت عمومی و بررسی شرایطی مانند کم‌خونی یا لوسمی باشد.

تشخیص علت بیماری: شمارش کامل خون می‌تواند به یافتن علت علائمی مانند ضعف، خستگی و تب کمک کند. همچنین می‌تواند به یافتن علت تورم و درد، کبودی یا خونریزی کمک کند.

بررسی تأثیر درمان: برخی مواقع آزمایش CBC جهت بررسی درمان پزشکی و تأثیر داروها بر سلول‌های خونی و… تجویز می‌گردد.

نتایج آزمایش سی بی سی

نتایج زیر از شمارش کامل خون برای بزرگسالان انتظار می‌رود. خون بر حسب سلول در لیتر (سلول در لیتر) یا گرم در دسی‌لیتر (گرم در دسی‌لیتر) اندازه‌گیری می‌شود.

بررسی نتایج تست

• • شمارش کامل خون که آزمایش CBC نیز نامیده می‌شود، معمولاً همه پاسخ‌های مربوط به تشخیص را نمی‌دهد. نتایج خارج از محدوده مورد انتظار ممکن است نیاز به پیگیری داشته باشند یا نداشته باشند. ممکن است یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نیاز به بررسی نتایج سایر آزمایش‌ها و همچنین نتایج آزمایش CBC داشته باشد.
  • به‌عنوان‌مثال، نتایج کمی خارج از محدوده معمول در آزمایش CBC ممکن است برای فردی که سالم است و هیچ علائم بیماری ندارد نگران‌کننده نباشد. ممکن است نیازی به پیگیری نباشد. اما برای فردی که درمان سرطان دارد، نتایج آزمایش CBC خارج از محدوده مورد انتظار ممکن است نیاز به تغییر درمان را نشان دهد.
  • در برخی موارد، برای نتایجی که بسیار بالاتر یا کمتر از محدوده مورد انتظار هستند، یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است از شما بخواهد که به پزشک معالج اختلالات خونی به نام هماتولوژیست مراجعه کنید.
  • نتایج در نواحی زیر بالاتر یا کمتر از محدوده معمولی در شمارش کامل خون ممکن است به یک مشکل اشاره کند.
  • شمارش گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت. نتایج این سه با هم مرتبط هستند؛ زیرا هر کدام ویژگی گلبول‌های قرمز را اندازه‌گیری می‌کنند.
  • اقدامات کمتر از حد معمول در این سه ناحیه نشانه کم‌خونی است. کم‌خونی دلایل زیادی دارد. آنها شامل سطوح پایین برخی از ویتامین‌ها یا آهن، ازدست‌دادن خون یا بیماری‌های دیگر هستند. افراد مبتلا به کم‌خونی ممکن است احساس ضعف یا خستگی کنند. این علائم ممکن است به دلیل خود کم‌خونی یا علت کم‌خونی باشد.
  • تعداد گلبول‌های قرمز خون که بیشتر از حد معمول باشد به‌عنوان اریتروسیتوز شناخته می‌شود. بالابودن تعداد گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین یا هماتوکریت بالا می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری پزشکی مانند سرطان خون یا بیماری قلبی باشد.
  • شمارش گلبول‌های سفید. تعداد کم گلبول‌های سفید خون به‌عنوان لکوپنی شناخته می‌شود. یک وضعیت پزشکی مانند یک اختلال خودایمنی که گلبول‌های سفید را از بین می‌برد، مشکلات مغز استخوان یا سرطان ممکن است علت باشد. برخی داروها نیز می‌توانند باعث کاهش تعداد گلبول‌های سفید شوند.
  • تعداد گلبول‌های سفید خون که بیشتر از حد معمول است، معمولاً به دلیل عفونت یا التهاب است. یا می‌تواند به یک اختلال سیستم ایمنی یا یک بیماری مغز استخوان اشاره کند. بالابودن تعداد گلبول‌های سفید خون نیز می‌تواند واکنشی به داروها یا ورزش‌های سخت باشد.
  • شمارش پلاکت تعداد پلاکت‌هایی که کمتر از حد معمول باشد، ترومبوسیتوپنی نامیده می‌شود. اگر بیشتر از حد معمول باشد، به آن ترومبوسیتوز می‌گویند. یا می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی یا یک عارضه جانبی از دارو باشد. شمارش پلاکتی که خارج از محدوده معمولی باشد احتمالاً منجر به آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص علت می‌شود.
  • جهت تفسیر بهتر نتایج آزمایش CBC لازم است به پزشکی که آن را برای شما تجویز کرده است مراجعه نمایید.

منابع:

blood-count

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/complete-blood-count/about/pac-20384919

Biomonitoring | Environmental Health & Risk Assessment | Britannica